Xin chào, tôi là Trần Tô Huân, đến từ phòng quản lý tài sản ở Vietcap. Hôm nay, tôi muốn chia sẻ cùng các bạn một số thông tin hữu ích về việc làm gì trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế và đầu tư gì trong khi thị trường khó khăn. Đây là thời điểm không dễ dàng, nhưng cũng là cơ hội nếu chúng ta biết cách tận dụng.
1. Khủng hoảng kinh tế là gì?
Khủng hoảng kinh tế là tình trạng nền kinh tế suy giảm đột ngột, kéo dài và ngày càng nghiêm trọng. Nó có thể xảy ra ở một khu vực, một quốc gia, hoặc thậm chí lan rộng ra toàn cầu. Khi khủng hoảng kinh tế xảy ra, các hoạt động kinh tế bị đình trệ, doanh nghiệp phá sản, thất nghiệp tăng cao, giá trị tài sản giảm mạnh, và người dân rơi vào khó khăn tài chính.
Dấu hiệu nhận biết khủng hoảng kinh tế:
- Hàng hóa tồn kho nhiều, không bán được.
- Sản xuất bị thu hẹp, nhiều công ty đóng cửa.
- Tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt.
- Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) giảm.
- Thị trường tài chính hỗn loạn, giá tài sản lao dốc.
Nguyên nhân chính:
- Khủng hoảng tài chính: Ví dụ, bong bóng nhà đất ở Mỹ năm 2008 vỡ, kéo theo suy thoái toàn cầu.
- Bong bóng kinh tế: Giá tài sản (như bất động sản, cổ phiếu) tăng quá cao, không bền vững, rồi sụp đổ.
- Lạm phát hoặc giảm phát: Giá cả tăng hoặc giảm mất kiểm soát, làm rối loạn tiêu dùng và sản xuất.
- Thắt chặt chi tiêu: Người dân và doanh nghiệp giảm chi tiêu, khiến kinh tế trì trệ.
Ví dụ thực tế: Khủng hoảng tài chính 2008 bắt đầu từ Mỹ đã lan rộng ra toàn thế giới, khiến hàng triệu người mất việc và nhiều ngân hàng phá sản. Gần hơn, đại dịch COVID-19 (2020-2021) cũng gây ra khủng hoảng kinh tế toàn cầu do gián đoạn sản xuất và tiêu dùng.
Tuy nhiên, khủng hoảng không chỉ mang lại thảm họa. Nó cũng mở ra cơ hội cho những ai biết tận dụng, đặc biệt là các nhà đầu tư như Warren Buffett.
2. Vì sao Warren Buffett thích đầu tư trong khủng hoảng kinh tế?
Warren Buffett, một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất thế giới, từng nói: “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi, và sợ hãi khi người khác tham lam.” Ông không sợ khủng hoảng mà xem đây là thời điểm vàng để đầu tư. Tại sao?
a. Định giá tài sản rẻ
Trong khủng hoảng, giá trị tài sản như cổ phiếu, bất động sản, hay doanh nghiệp giảm mạnh do mọi người hoảng loạn bán tháo. Buffett tận dụng cơ hội này để mua những tài sản chất lượng cao với giá “hời”. Ví dụ, trong khủng hoảng 2008, ông đầu tư hàng tỷ USD vào các công ty như Goldman Sachs và General Electric với giá thấp, sau đó thu lợi nhuận khổng lồ khi thị trường hồi phục.
b. Ít cạnh tranh
Khi thị trường suy thoái, nhiều nhà đầu tư sợ hãi và rút lui. Điều này giảm sự cạnh tranh, giúp Buffett dễ dàng sở hữu những tài sản tốt mà không phải trả giá quá cao. Ông thường nhắm đến các công ty có nền tảng vững chắc nhưng tạm thời gặp khó khăn do khủng hoảng.
c. Đón đầu sóng hồi phục
Khủng hoảng kinh tế không kéo dài mãi. Theo chu kỳ kinh tế, sau suy thoái là giai đoạn hồi phục và tăng trưởng. Buffett mua tài sản giá rẻ trong khủng hoảng, chờ thị trường phục hồi, rồi bán ra với giá cao hơn nhiều lần. Đây là chiến lược “mua thấp, bán cao” kinh điển.
Ví dụ: Trong khủng hoảng tài chính 2008-2009, Buffett đầu tư 5 tỷ USD vào Goldman Sachs. Khi thị trường hồi phục, khoản đầu tư này mang lại lợi nhuận hàng tỷ USD. Ông hiểu rằng khủng hoảng là tạm thời, và những tài sản tốt sẽ tăng giá trở lại.
Bài học cho người mới: Đừng hoảng sợ khi thị trường lao dốc. Hãy bình tĩnh, nghiên cứu kỹ, và chọn những cơ hội đầu tư dài hạn.
3. Các kênh đầu tư trong thời kỳ khủng hoảng
Dưới đây là 5 kênh đầu tư phổ biến bạn có thể cân nhắc trong khủng hoảng kinh tế, cùng ưu và nhược điểm để bạn dễ hình dung:
a. Vàng
- Tại sao chọn?: Vàng là “tài sản trú ẩn an toàn”. Khi kinh tế bất ổn, giá vàng thường tăng do nhà đầu tư tìm nơi bảo toàn vốn.
- Ưu điểm: Ít bị ảnh hưởng bởi lạm phát hoặc thị trường chứng khoán sụp đổ. Dễ mua bán (vàng miếng, vàng trang sức).
- Nhược điểm: Giá có thể biến động ngắn hạn, không tạo ra thu nhập thụ động (như lãi suất hay cổ tức).
- Mẹo cho người mới: Mua vàng vật chất hoặc đầu tư qua các quỹ ETF vàng. Chỉ nên dành 5-10% danh mục để đa dạng hóa.
b. Chứng chỉ quỹ
- Tại sao chọn?: Chứng chỉ quỹ là cách đầu tư gián tiếp vào cổ phiếu hoặc trái phiếu thông qua các quỹ đầu tư chuyên nghiệp.
- Ưu điểm: Phù hợp với người mới vì không cần tự chọn cổ phiếu, rủi ro được phân tán, chi phí thấp hơn so với tự đầu tư.
- Nhược điểm: Lợi nhuận phụ thuộc vào quỹ bạn chọn và thị trường chung. Trong khủng hoảng, một số quỹ vẫn lỗ.
- Mẹo cho người mới: Chọn quỹ uy tín như Dragon Capital, VFM tại Việt Nam, ưu tiên quỹ đầu tư vào ngành ít bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng (như tiêu dùng thiết yếu).
c. Bất động sản
- Tại sao chọn?: Trong khủng hoảng, giá nhà đất thường giảm mạnh, tạo cơ hội mua rẻ.
- Ưu điểm: Tiềm năng tăng giá dài hạn, có thể cho thuê để sinh lời. Ví dụ, giá bất động sản ở Việt Nam giảm trong 2008 nhưng phục hồi mạnh sau đó.
- Nhược điểm: Cần vốn lớn, thanh khoản thấp (khó bán nhanh khi cần tiền).
- Mẹo cho người mới: Tập trung vào đất nền hoặc căn hộ ở vị trí tiềm năng, mua từ các dự án bị bán tháo với giá thấp.
d. Chứng khoán
- Tại sao chọn?: Cổ phiếu của các công ty tốt bị định giá thấp trong khủng hoảng, giống như cách Buffett đầu tư.
- Ưu điểm: Tiềm năng lợi nhuận cao khi thị trường phục hồi, dễ tham gia với số vốn nhỏ (ở Việt Nam, bạn có thể bắt đầu với vài triệu đồng).
- Nhược điểm: Rủi ro lớn nếu chọn sai công ty hoặc bán tháo khi thị trường giảm thêm.
- Mẹo cho người mới: Nghiên cứu các công ty có nền tảng tài chính vững (như VNM, FPT), đầu tư dài hạn và tránh “đu” theo đám đông.
e. Trái phiếu
- Tại sao chọn?: Trái phiếu (đặc biệt là trái phiếu chính phủ) an toàn hơn cổ phiếu, mang lại lãi suất cố định.
- Ưu điểm: Ổn định, ít biến động, phù hợp để bảo toàn vốn trong khủng hoảng.
- Nhược điểm: Lợi nhuận thấp hơn so với cổ phiếu hoặc bất động sản khi thị trường phục hồi.
- Mẹo cho người mới: Chọn trái phiếu chính phủ hoặc doanh nghiệp lớn (như VinGroup), kỳ hạn 1-3 năm để linh hoạt.
Lời khuyên cuối cùng cho người mới bắt đầu
Khủng hoảng kinh tế là thử thách nhưng cũng là cơ hội nếu bạn có chiến lược rõ ràng. Hãy:
- Học hỏi liên tục: Đọc sách, theo dõi tin tức kinh tế (như Bloomberg, CafeF).
- Bắt đầu nhỏ: Đầu tư số tiền bạn có thể chấp nhận mất để làm quen.
- Kiên nhẫn: Đừng mong kiếm lời nhanh, hãy nhìn dài hạn như Warren Buffett.